هر آنچه که باید دربارهی “استویا “ بدانید
استویا چیست؟
استویا یا استویا ربادیانا، گیاهی است از خانوادهی Chrysanthemum که زیر گروه خانوادهی بزرگتری تحت عنوان Asteraceae (رگ وید) میباشد. تفاوت زیادی بین استویایی که شما از فروشگاه خریداری میکنید و استویایی که در خانه پرورش میدهید وجود دارد.
محصولات استویایی فروشگاهها، از برگ کامل گیاه تهیه نشده اند، بلکه حاوی عصارهی تصفیه شدهی برگ استویا هستند که به آن ربادیوساید آ یا Reb-A گفته میشود.
در واقع بسیاری از محصولات استویا، مقدار خیلی کمی استویا در خود دارند. Reb-A در حدود 200 بار از شکر معمولی شیرینتر است.
به شیرینکنندههایی که با Reb-A ساخته میشوند، شیرینکنندههای جدید میگویند. زیرا با شیرینکنندههای دیگر، مثل اریتریتول و دکستروز، ترکیب شده اند.
بعضی از برندهای استویا، حاوی طعم دهندههای طبیعی هستند. طبق قانون سازمان غذا و دارو، اگر این طعم دهندهها سنتزی و مصنوعی باشند و رنگهای خوراکی داشته باشند، دیگر طبیعی نخواهند بود.
با این حال، بسیاری از این طعمدهندههای طبیعی هم فراوری شده و غیر طبیعی اند. چالشها و بحثهای بسیاری وجود دارند که نشان میدهند طعمدهندهی طبیعی وجود ندارد.
شما میتوانید گیاه استویا را در خانه پرورش دهید و از برگهای آن برای شیرین کردن غذاها و نوشیدنیهایتان استفاده کنید. شیرینکنندههای خانوادهی Reb-A به صورت پودر، مایع و گرانوله وجود دارند. در این مقاله، منظور از واژهی استویا، محصولات Reb-A است.
آیا مصرف استویا مفید است؟
استویا یک شیرین کنندهی غیر مغذی است. یعنی کالری ندارد. اگر میخواهید وزن کم کنید، این ویژگی استویا ممکن است برایتان جالب باشد.
اما تحقیقات تا امروز، این مسئله را صد در صد اثبات نکردهاند. تاثیر شیرینکنندههای غیر مغذی بر سلامتی، به میزان مصرف آنها و زمانی از روز که فرد آنها را مصرف میکند بستگی دارد.
اگر مبتلا به دیابت هستید، استویا میتواند به کنترل قند خون شما کمک کند.
در مطالعهای که در سال 2010 بر روی 19 فرد سالم و لاغر و 12 فرد چاق انجام شد، مشخص شد که استویا میزان قند خون و سطح انسولین را کاهش داده است. افراد در این تحقیق کاملا راحت بودهاند، تنها میزان کالری رژیم غذایی آنها کاهش یافته بود. اما باید گفت که این تحقیق در محیط آزمایشگاهی و خارج از محیط زندگی عادی افراد انجام شد.
مطالعهای در سال 2009 انجام شد که نشان میدهد پودر استویا میتواند سطح کلسترول خون را کنترل کند. شرکت کنندگان در این تحقیق، به مدت یک ماه، روزانه 20 میلیلیتر عصارهی استویا مصرف کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که استویا سطح کلسترول بد یا LDL و کلسترول توتال را کاهش داده، در حالی که موجب افزایش سطح کلسترول خوب بدن یا HDL شده و تاثیر نامطلوبی روی میزان تریگلیسرید خون نداشته است.
آیا استویا عوارض خاصی دارد؟
سازمان غذا و دارو بیان میکند که فرمهای گلیکوزید استویا، مثل Reb-A، به طور کل سالم و از نظر غذایی امن اند. این سازمان استفاده از برگ کامل استویا را در غذاهای فراوری شده و نوشیدنیها مورد تایید قرار نمیدهد، زیرا اطلاعات کافی دربارهی امن بودن آن وجود ندارد.
نگرانیهایی در زمینهی مصرف برگهای خام استویا وجود دارد. زیرا ممکن است به کلیهها، سیستم قلبی عروقی و سیستم تولید مثل انسان آسیبهایی وارد کنند و یا با داروهای کاهندهی قند خون تداخل داشته باشند.
با وجود اینکه به نظر میرسد استویا برای افراد دیابتی امن باشد، برندهایی که حاوی دکستروز و یا مالتودکسترین اند، باید با احتیاط مصرف شوند.
دکستروز نوعی گلوکز و مالتودکسترین نوعی نشاسته است. این ترکیبات حاوی اندکی کربوهیدرات و کالری اند. قند الکلی مثل اریتریتول هم ممکن است حاوی مقداری کربوهیدرات باشد. اگر در طول روز، هر از گاهی استویا مصرف میکنید، قند خون شما آنچنان تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت. اما اگر در تمام طول روز به عناوین مختلف از استویا استفاده میکنید، میزان کالری و کربوهیدرات شما افزایش مییابد.
نتایج یک مطالعه که در سال 2019 انجام شد، نشان میدهد که شیرینکنندههای غیر مغذی مثل استویا، ممکن است موجب برهم زدن فلور نرمال روده شوند. به علاوه این مواد میتوانند عدم تحمل گلوکز و اختلالات متابولیکی ایجاد کنند.
یکی از نکات منفی استویا، همانند سایر شیرینکنندهها، مزهی آن است. استویا مزهای مانند گیاه شیرینبیان دارد که اندکی تلخ است. عدهای از این طعم ملایم و اندکی تلخ لذت میبرند، در صورتی که ممکن است گروهی از افراد این طعم را نپسندند.
محصولات استویا که از قندهای الکلی ساخته شده اند، ممکن است در عدهای، مشکلات گوارشی مثل نفخ و اسهال ایجاد کنند.
آیا مصرف استویا در دوران بارداری بلامانع است؟
مصرف متعادل محصولات حاوی Reb-A در دوران بارداری مشکلی ایجاد نمیکند. اگر به قندهای الکلی حساسیت دارید، از برندهایی که فاقد اریتریتول هستند استفاده کنید.
مصرف برگ استویا و یا عصارهی خام استویا، یعنی استویایی که شما در خانه پرورش میدهید در دوران بارداری توصیه نمیشود.
ممکن است عجیب باشد، اما معمولا محصولات تصفیهشدهی گیاهی، امنتر و کم خطرتر از محصولات خالص اند.
آیا ارتباطی بین مصرف استویا و سرطان وجود دارد؟
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد استویا میتواند از ابتلا به انواع خاصی از سرطان جلوگیری کند و یا با آنها مبارزه کند.
مطالعهای به همین منظور، در سال 2012 انجام شد. بر اساس این مطالعه، گلیکوزیدی به نام استویوزید که در برگهای گیاه استویا یافت میشود، به مرگ سلولهای سرطانی در فرد مبتلا به سرطان پستان کمک میکند. استویوزید هم چنین، به متوقف کردن بعضی از مسیرهای میتوکندریایی خاص که موجب رشد سلولهای سرطانی میشوند، کمک میکند.
تحقیقات سال 2013، این نتایج را اثبات کردند. بر اساس این تحقیقات، مشخص شد که مشتقات گلیکوزیدی استویا، دشمن لوسمی و سرطانهای ریه، معده و سینه اند.
چگونه از استویا به عنوان جایگزین شکر استفاده کنیم؟
استویا میتواند به عنوان جایگزین شکر معمولی، برای شیرین کردن غذاها و نوشیدنیهای محبوب شما استفاده شود. مقدار اندکی از استویا، معادل یک قاشق چایخوری شکر معمولی است. راههای مصرف استویا شامل موارد زیر اند:
- در چای یا قهوه
- در لیموناد خانگی
- پاشیدن روی کورن فلکس سرد یا داغ
- در اسموتی
- پاشیدن روی ماست معمولی و غیر شیرین
بعضی از برندهای استویا، از نظر مقدار شیرین بودن، کاملا معادل شکر معمولی اند. مثلا یک قاشق استویا به اندازهی یک قاشق شکر معمولی شیرین است. البته این نکته ممکن است دربارهی پختن کیک و شیرینی صادق نباشد.
شما میتوانید با استویا کیک و شیرینی بپزید، اما ممکن است مزهی نهایی آن، مثل شیرین بیان اندکی تلخ باشد.
بعضی از برندهای استویا هم برای پختوپز مناسب نیستند، بنابراین شما باید کمتر از آنها استفاده کنید و برای جبران، در کیک یا شیرینیتان پورهی موز و یا سس سیب بریزید. با کمی آزمون و خطا، به راحتی میزان استویای مورد نیاز برای پخت و پز و میزان افزودنیهای جبران کننده، دستتان میآید.
حرف آخر
محصولات استویایی حاوی Reb-A، برای همهی افراد، اعم از افراد باردار و مبتلایان به دیابت، امن و بی خطر است. این محصولات عوارض جانبی خیلی نادری دارند. البته تحقیقات بیشتری برای اثبات این مدعا باید انجام شود.
به خاطر داشته باشید که استویا بسیار شیرینتر از شکر معمولی است، لذا لازم نیست از مقادیر زیادی از آن استفاده کنید.
برگ خالص استویا، به عنوان یک محصول بی خطر، تایید نشده است اما با این وجود، عدهای این گیاه را در خانه پرورش میدهند و از برگ آن در مصارف خانگی استفاده میکنند. به اعتقاد آنها، برگ خالص، بی خطرتر و مفیدتر از محصول تصفیه شده است.
شیرین کردن یک لیوان چای با یک برگ استویا، آنچنان خطرناک نیست، اما اگر باردارید، از این کار بپرهیزید.
تا زمانی که تحقیقات در زمینهی مصرف استویای خالص تکمیل نشده است، پیش از مصرف آن با پزشک مشورت کنید، به خصوص اگر مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی، دیابت و فشار خون بالا هستید.