بسیاری از افراد از مصرف گلوتن اجتناب میکنند. گروهی از پروتئینها که در غلاتها مثل: گندم، جو و چاوودار یافت میشود. این اجتناب هم میتواند دلایل شخصی داشته باشد و هم دلایل پزشکی.
بیماری سلیاک، آلرژی غلاتی و حساسیت گلوتنی غیر سلیاک همگی واکنشهای ناسازگاری با گلوتن است، و با یک رژیم عاری از گلوتن درمان میشوند. اینگونه شرایط را حالتهای عدم تحمل گلوتن مینامند. با اینکه بیماری سلیاک و حساسیت گلوتنی غیر سلیاک ممکن است باعث صدمه به روده و بروز علائمی همچون اسهال، نفخ و التهاب شوند، اما سلیاک در واقع یک اختلال سیستم ایمنی بدن است که تاثیرات منفی بر روی سلامت دارد. تاثیراتی مثل: کم خونی، توقف رشد و اختلالات عصبی.
آلرژی به گندم یک واکنش آلرژیک به پروتئین گندم گفته میشود. علائم و تاثیرات این آلرژی شدید است و در برخی موارد حتی ممکن است باعث مرگ شود. این مشکل با استفاده از یک رژیم بدون گندم ( نه لزما بدون گلوتن ) برطرف میشود. البته با اینکه افراد مبتلا به آلرژی گندم باید از مصرف آن خودداری کنند، اما بیشتر آنها میتوانند از بقیه غلات، از جمله جو و گندم سیاه که در خود گلوتن دارند، استفاده کنند.
در ضمن افراد دارای بیماری سلیاک و یا حساسیت گلوتنی غیر سلیاک باید از مصرف تمام غذاهای حاوی گلوتن به منظور کنترل علائم خودداری کنند. بسیاری از غذاهای طبیعی بدون گلوتن هستند. اما شرکتهای کمی هستند که محصولات بدون گلوتن و طبیعی تولید کنند.
در ادامه ۸ غذایی را که در صورت داشتن عدم تحمل گلوتن نباید مصرف کنید. همچنین ۷ غذای سالم را نیز معرفی خواهیم کرد.
غذاهایی که نباید مصرف کنید
۱. غلات حاوی گلوتن
غلاتی که در خود گلوتن دارند شامل موارد زیر هستند.
- گندم
- جو
- گندم سیاه
- تریتیکاله
- آرد نرم
- آرد گندم
- کاموت یا گندم خراسان
- دانه گندم
- گندم پرورشی
- دانه های کوسکوس
دقت کنید که جو دوسر به صورت طبیعی در خود گلوتن ندارد اما ممکن است در طول فرآوری آلوده شود.
۲. بیشتر نانها و کراکرها
بیشتر نانها و کرکرها در خود گلوتن دارند. تنها راه تشخیص خواندن مواد تشکیل دهنده است، تا متوجه شوید از چه غلاتی استفاده شده است.
اگر عدم تحمل گلوتن دارید از غذاهای زیر خودداری کنید.
- نان سفید
- نان گندم کامل
- نان سیب زمینی
- نان گندم سیاه
- نان خمیر مایه
- کرکرهای گندم
- آرد تورتیلا
- نان لواش
- نان شیرینی حلقوی
۳. بعضی از چاشنیها
با اینکه به نظر میآيد که چاشنیها در خود گلوتن نداشته باشند، اما بسیاری از انواع محبوب آن در خود گلوتن دارند. برای مثال:
- سس سویا
- سس باربیکیو ( سس گوشت )
- سس سالاد
- سس خامهای
- مخلوط ادویه
- سرکه مالت
- سس کچاپ
به عنوان جایگزین، میتوانید این چاشنیها را با مواد بدون گلوتن درست کنید. فقط در هنگام خرید مواد اولیه دقت کنید که در خود گلوتن نداشته باشند.
۴. بیشتر کالاهای پخته شده
محصولات پخته شده معمولا با آرد گندم درست شدهاند که در خود گلوتن دارد. برای همین افرادی که عدم تحمل گلوتن دارند باید از این غذاها اجتناب کنند. غذاهایی مثل:
- کیکها
- کلوچهها
- شیرینیها
- دوناتها
- مافینها
- پنکیک و وافلها
۵. پاستاهایی که با گندم درست شدهاند.
پاستاها در بسیاری از فرهنگها به عنوان یک غذای محبوب است. با اینکه نوع بدون گلوتن آن وجود دارد، اما بیشتر پاستاهای سنتی با غلات حاوی گلوتن درست میشود. پاستاهایی مثل:
- نودلها
- اسپاگتی
- کوفته
- گنوچی
۶. بعضی از میان وعدهها ( اسنکها )
میان وعدهها معمولا در خود گلوتن دارند. میان وعدههایی مثل:
- گرانولاهای میلهای
- سریالهای ( برشتوک ) میلهای
- چیپسها
- شیرینیها
- اسنکهای مخلوط
- آب نباتها
۷. بعضی از نوشیدنیها
بعضی از نوشیدنیها با موادی درست میشوند که در خود گلوتن دارند. برای همین حتما روی برچسبهای این محصولات را بخوانید. نوشیدنیهای که حاوی گلوتن هستند را در ادامه میآوریم.
- آبجو
- شرابهای درون بطری و بسته بندی شده
- قهوههای از پیش آماده
- نوشیدنیهای مخلوط
- شکلات شیری مایع
۸. بسیاری از غذاهای فرآوری شده و بقیه موارد
بسیاری از غذاهای فرآوری شده در خود گلوتن دارند. غذاهایی مثل:
- جایگزینهای گوشت، مثل برگرها و هاتداگها
- گوشتهای از پیش آماده
- پنیر فرآوری شده
- جایگزینهای تخم مرغ
- سوپهای بسته بنده شده و در قوطی
- پودینگها و دسرهای آماده
- بعضی از بستنیها
- برشتوکهای صبحانه
- سیب زمینی سرخ کرده و بقیه غذاهای سرخ شده
- توفو به همراه طعم دهنده
غذاهایی که میتوان مصرف کرد
با اینکه به نظر میرسد وقتی عدم تحمل گلوتن دارید تمام غذاها مضرند، اما غذاهای خوشمزه و سالم بسیاری وجود دارند که عاری از گلوتن هستند. بعضی از نانهای بدون گلوتن، پاستاها و کراکرهای بدون گلوتن وجود دارند که میتوانید آنها را مصرف کنید.
اگر عدم تحمل گلوتن دارید، میتوانید از این غذاها لذت ببرید:
۱. میوهها و سبزیجات
میوهها و سبزیجات به طور طبیعی در خود گلوتن ندارند. اما دقت کنید که ممکن است بعضی از محصولات فراوری شده گیاهی نیز ممکن است در خود گلوتن داشته باشند. موارد زیر همگی بدون گلوتن هستند.
- سیب
- آووکادو
- توت
- موز
- مرکبات
- آلو
- هلو
- اسفناج
- کلم پیچ
- پیاز
- سیب زمینی شیرین
- بروکلی
- گل کلم
- هویج
- فلفل
- کدو تنبل
- کدو سبز
- کلم فندقی یا بروکسل
- قارچ
۲. حبوبات
لوبیا و عدس بدون گلوتن هستند، برای همین از انها برای پختن پاستاهای بدون گلوتن استفاده میشود.
- عدس قرمز
- لوبیا سیاه
- نخود
- لوبیا قرمز
- لوبیا سفید
- لوبیا چیتی
- نخود فرنگی
۳. غلات و محصولات غلاتی بدون گلوتن
با اینکه بسیاری از غلات در خود گلوتن دارند اما بعضی از آنها بدون گلوتن هستند.
- کوینو
- گندم سیاه
- ارزن
- ذرت خوشهای
- جو دوسر
- گل همیشه بهار
- برنج وحشی
- ذرت
- برنج قهوهای
- نانها و کرکرهای بدون گلوتن که با این مواد تهیه شده باشد
برای جلوگیری از اشتباه، مطمئن شوید که محصولی که میخرید بدون گلوتن باشد.
۴. پروتئینهای حیوانی معمولا بدون گلوتن هستند.
- تخم مرغ
- گوشت
- مرغ
- ماهی
- محصولات لبنی مثل ماست و پنیر
5.دانهها و مغزها
دانهها و مغزها در خود گلوتن ندارند و منبع غنی از چربیهای سالم هستند. نکته خوب این است که میتوان آنها را تبدیل به آرد بدون گلوتن کرد.
- دانههای کدو تنبل
- تخمه آفتابگردان
- بادام هندی
- بادام زمینی
- آجیل ماکادمیا
- گردو
- کره بادام
- فندق
- پسته
۶. بعضی از چاشنیها
چاشنیهای زیر بدون گلوتن هستند و میتوان آنها را مصرف کرد.
- سرکه سیب
- گیاهان تازه مثل رزماری، ریحان و گشنیز
- سس پستو
- اکثر سالساها
- بیشتر گیاهان و فلفلهای خشک
- گواکامول
- کلم ترش
- ارده
- خردل
۷. روغن و چربیهای سالم
بیشتر منابع چربیهای سالم بدون گلوتن هستند.
- ماست پرچرب
- پنیر
- روغن زیتون
- روغن آووکادو
- دانهها، مغزها
- آووکادو
- نارگیل شیرین نشده و روغن نارگیل
نکاتی برای غذا خوردن بیرون خانه
اگر عدم تحمل گلوتن دارید و نمیدانید چه غذایی سفارش دهید، باید بدانید که بسیاری از رستورانها غذاهای بدون گلوتن ندارند. پس ادامه مطلب را بخوانید تا به شما بگوییم چه کنید.
اگر بیماری سلیاک، حساسیت گلوتنی غیر سلیاک و یا آلرژی گندم دارید، باید گارسون رستوران را مطلع کنید. اگر رستوران بداند که شما به دلایل پزشکی نمیتوانید گلوتن مصرف کنید، شرایط را جدی میگیرد. به طور کل، شما باید از خوردن پاستا، نان و بشقابهای غلات خودداری کنید. مگراینکه رستوران نوع بدون گلوتن آن را نیز داشته باشد. همچنین باید از سبد نان دوری کنید. از گارسون بخواهید که برای شما سالاد ساده و یا نوع بدون گلوتن این مواد را بیاورد.
غذاهای سرخشده، مثل سیب زمینی سرخشده، مرغ سوخاری، ماهی سوخاری و موزارلا معمولا در خود گلوتن دارند، پس از این غذاها اجتناب کنید. وقتی میخواهید یک وعده غذایی انتخاب کنید، چند توصیه ساده را در نظر بگیرید.
- یک منبع پروتئین انتخاب کنید: ماهی، میگو، مرغ، گوشت، لوبیا و عدس.
- یک نشاسته و یا غلات بدون گلوتن انتخاب کنید: سیب زمینی، برنج قهوهای و غیره
- سبزیجات بدون نشاسته انتخاب کنید: بروکلی، کلم پیچ، فلفل، قارچ، اسفناج و غیره.
سالادهای بدون گلوتن نیز انتخاب خوبی هستند. اگر به سسهای رستوران اعتماد ندارید، میتوانید مقدار کمی از سس مورد نظر خود را همراه ببرید. برای اینکه مطمئن شوید در رستوران مدنظر شما غذای بدون گلوتن وجود دارد، قبل از رفتن منو را چک کنید و یا با کارمندان از طریق تلفن ارتباط برقرار کنید.
در آخر
اگر عدم تحمل گلوتن دارید، باید به هر طریق ممکن از غذاهای حاوی آن پرهیز کنید. غذاهایی که مواد اولیه آنها غلات است، مثل پاستا، نان و محصولات پخته شده، بعضی از چاشنیها و غذاهای فرآوری شده همگی دارای گلوتن هستند.
بهتر است بر روی غذاهای سالمی که میتوانید مصرف کنید تمرکز کنید. غذاهایی مثل: تخم مرغ، میوه، سبزیجات، ماهی، محصولات لبنی، دانهها مغزها و غلات بدون گلوتن.